Жетісу облысы Талдықорған іргесіндегі Қызылтас саяжайының тұрғындары 20 жылдан бері құдықтан тұзды су ішіп келеді. Халықтың сұрауымен елдімекенге су құбырын тартуға бюджеттен миллиондаған қаражат бөлінген екен. Алайда екі жыл бұрын басталған жұмыс әлі аяқталмаған. Бұл туралы Stan.kz ақпарат агенттігі Информбюро бағдарламасына сілтеме жасап хабарлайды. 

Фото: Видеодан скрин

Ауыл тұрғыны Райымбек Садырбаев 8 жылдан бері ауыз суды қаладан тасып ішіп отырғанын айтады. Күніне кемінде 10 литр су сатып алатын көрінеді. Ол тұрмысқа қажетті суды есік алдындағы құдықтан алып отыр. 

“Кемпір екеуміз ғана тұрамыз. Бір пластик бөтелке бір күнге бізге жетіп жатыр. Бірақ қиын. Кейде автобуспен, кейде таксимен барып келесің. Одан басқа амал жоқ. Мына суды іше алмаймыз, су өте тұзды”, – деді Райымбек Садырбаев.

Ауыз суды Талдықорғаннан тасығанға бәрінің бірдей мүмкіндігі жоқ. Сондықтан көбі амалсыздан тұзды суды ішуге мәжбүр. Негізі Қызылтасқа таза су былтыр берілуге тиіс болған. Алайда мердігер компания жұмысты әлі аяқтамаған.

Талдықорған тұрғын-үй коммуналдық шаруашылығы бөлімінің басшысы Алмас Барлыбеков мердігерді сотқа бергенін айтады. READ FULL STORY HERE>>>CLICK HERE TO CONTINUE READING>>>

“Бөлім тарапынан мердігер мекемені сотқа бердік. Сотпен мекеме жұмысты толығымен аяқтап, халыққа беруге міндеттелді. Қазір бұл жұмыстар аяқталып жатыр. Қараша айының соңына дейін барлық құбырды жуып-шайып тазалап, халыққа су береміз”, – деді бөлім басшысы.

Тұрғындардың сөзінше, шенеунік бірнеше мәрте осылай уәде берген. Жұрт жарықтың мәселесі де ұзақ уақыт бойы шешілмей келеді деп күйінді. 

“Біресе көктемде, біресе қазанда қосамыз деп отыр. Сөйтіп ауыстырып отырады. Бірде 15 күннен кейін қосамыз деп кетті Алайда сол күйі су қалды. Жарық жөнінде ешкім ешнәрсе берген жоқ, тек орталық және тағы бір көшеге қойды”, – деді Айгүл Бекенқызы.

Еске салайық, бұған дейін Жетісу облысында тұрғындар ауыз суға зәру екенін айтып, шағымданып жатқанын жаздық. Мұнда осыдан үш жыл бұрын 200 миллион теңгеден астам бюджет ақысына басталған ауыз су жүйесінің құрылысы әлі аяқталмаған. Тұрғындар денсаулыққа зиян ащы суды амалсыз ішіп отырғандарын айтып, наразылық танытты.

“Қазавиаорманқорғау” компаниясының бас директоры міндетін атқарушы Талғат Әлиевті ірі орман өртінің шығуына әкелген салғырттығы үшін екі жылға қауіпсіздік колониясына қамалды. Ол экология министрлігіне 161,5 миллиард теңге төлеуге міндеттелді. Бұл туралы Stan.kz ақпарат агенттігі хабарлайды.

Фото: Төтенше жағдайлар министрлігі

Әлиевтің кінәсі ретінде ол Бородулиха және Бөкебай авиациялық бөлімшелерінің қызметкерлеріне арқан құрылғысын пайдалану бойынша дайындық жүргізуді ұйымдастырмағаны анықталды. Сонымен қатар 2023 жылғы мамырда өрт қаупі жоғары маусым болды. Осы кезде ол Ми-8 орнына Ми-2 тікұшағын жалға алған. Бұл тікұшақ десантшыларды түсіруге арналмаған және су төгетін құрылғылары жоқ еді. Сол себепті өртті қиын жерлерде жедел сөндіру мүмкін болмаған.

Бұл олқылықтар 2023 жылдың 8 маусымында “Семей Орманы” Батпаев орман шаруашылығының 66-шы тоқсанында өрт шыққанда анықталды.

М.Ғабдуллин атындағы Азаматтық қорғау академиясының 2023 жылдың 28 желтоқсанындағы қорытындысына сәйкес өртті сөндіру үшін оны анықтаған сәтте екі десантшы-өрт сөндіруші мен қол құралдары жеткілікті еді. Алайда тікұшақтың талаптарға сәйкес келмеуі және десант түсіруге жарамсыздығы өртті уақытында сөндіруге кедергі жасап, оның кеңінен таралуына және ауыр зардаптарға әкелді. READ FULL STORY HERE>>>CLICK HERE TO CONTINUE READING>>>

Салдарынан ерекше қорғалатын орман аймағында 63 мың гектардан астам орман жанып кетті. Бұл 161,5 миллиард теңге көлемінде зиян келтірді. Экология министрлігі бұл соманы мүліктік зиян ретінде талап етті және сот Әлиевті оны өтеуге міндеттеді. Сондай-ақ ол 4,8 миллиард теңге көлемінде мемлекеттік баж төлеуге де міндеттелді.

Еске салайық, бұған дейін Абай облыстық соты 2023 жылдың жазында аймақта болған ірі орман өртіне қатысты қылмыстық іс бойынша шешім шығарды. Абай ауданындағы ірі орман өртінен қаза тапқандар ісі бойынша сот шешім шығарды. Сотта екі айыпталушы болды: біреуі бұрын “Семей орманы” резерватының бастығы және қорықтың Новошульбі бөлімшесінің бастығы лауазымына жіберілген. Оларға Қылмыстық кодекстің 292-бабының 3-бөлігі “Абайсызда екі немесе одан да көп адамның өліміне әкеп соққан өрт қауіпсіздігі талаптарын бұзу” бойынша айып тағылды. Істі қарау алты айдан астам уақытқа созылды.

АҚШ-тың Азық-түлік және дәрі-дәрмек сапасын бақылау басқармасы (Food & Drug Administration – FDA) жанбайтын темекі өнімдерінің денсаулыққа қауіпті төмендетуге көмектесетінін анықтады.

Көптеген дәрігер мен сарапшылар зиянсыз темекі өнімдері болмайтынына және темекіні толық тастау денсаулыққа ең тиімді таңдау екенімен келіседі. Дегенмен, темекі шегуге тәуелділік үлкен кедергі тудырады. Сондықтан мамандардың көмегінсіз оны тастау бәріне қолжетімді емес. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының деректері бойынша, темекіні бірінші әрекетте тастағандар саны 4-7 пайызды ғана құрайды.

“Тәуелділік – бұл, шын мәнінде, ауру. Сондықтан денсаулығына алаңдайтын темекі шегетіндер үшін тәуекелдер жайлы ақпарат алу және мамандарға жүгіну маңызды. Әртүрлі ғылыми зерттеулер мен дамыған елдердің тәжірибесі көрсеткендей, темекінің ең зиянды түрі – жанатын темекіден бас тарту арқылы тәуекелдерді төмендетуге болады. Оларға қарағанда, түтінсіз баламаларда зиянды заттар аз, және бұл туралы зерттеулер жыл сайын артып келеді”, – деп атап өтті онколог-гастроэнтеролог, “Еуразиялық онкологтар, хирургтар және оңалту мамандары қауымдастығы” қоғамдық ұйымы төрағасының орынбасары Гаухар Исақова.

Тәуелділікке никотин себеп болатыны ғылыми дәлелденген. Дегенмен, темекімен байланысты аурулардың барлығын тек никотин туындатпайтыны да ғылыми дәлелденді. Ауруға шылым шегу кезінде бөлінетін түтін себеп болады. Онда көптеген зиянды зат бар. Сол себепті зиянды азайту тұжырымдамасы (ЗАТ) зияны азырақ баламаларды қолдап, денсаулыққа зиянды әсерлерді азайту тәсілі ретінде шылым шегушілерге жанбайтын баламаларға көшуді ұсынады. Англия, Швеция, Жапония, Жаңа Зеландия және басқа елдерде зиянды азайту қағидаттары темекі шегушілердің санын азайтып, халықтың денсаулығына келетін зиянды төмендетуге көмектесуде.

Осындай ғылыми негізделген тәсілдің тиімділігін АҚШ-тың Азық-түлік және дәрі-дәрмек сапасын бақылау басқармасы (FDA) жүргізген тәуелсіз зерттеуі де растады.

Бұл АҚШ Денсаулық сақтау министрлігінің құрылымына жататын беделді агенттік “Темекі өнімдерінің тәуекелдерін салыстыру” атты құжат жариялады. Онда темекі өнімдерінің ешқайсысы қауіпсіз болмағанымен, әртүрлі темекі өнімдерімен байланысты денсаулық тәуекелдерін жіктеуге болатыны мойындалған. Жанбайтын темекі өнімдері, мысалы, қыздырылатын темекі мен басқа да түтінсіз баламалар, әдетте, жанатын темекілер мен жану процесін қажет ететін басқа темекі өнімдеріге қарағанда денсаулыққа азырақ қауіп төндіреді.

FDA атап көрсетеді: ешбір темекі қауіпсіз емес, сондықтан темекі шекпейтін жастар мен ересектер электрон темекілерді тұтынуды әу бастан бастамағаны жөн. Бірақ темекі шегетін ересектер үшін жанатын темекіден толықтай түтінсіз баламаларға ауысу көптеген зиянды химиялық заттардың әсерін азайтуы мүмкін.

“Алайда, олардың кәдімгі темекіден толықтай түтінсіз баламаларға ауысуы маңызды. Өйткені темекіні түтінсіз өнімдермен ұзақ уақыт бірге қолдану денсаулыққа тек темекі шегуге ұқсас зиян келтіруі мүмкін”, – делінген құжатта. READ FULL STORY HERE>>>CLICK HERE TO CONTINUE READING>>>

Қазіргі таңда FDA темекі және ментол дәмі бар электронды темекінің 34 өнімін және құрылғысын мақұлдады. Бұл өнімдер токсикологиялық бағалауды қоса алғанда, қатаң ғылыми тексеруден өтті, және FDA олардың қоғамдық денсаулық сақтау стандарттарына сәйкес келетінін анықтады.

FDA-да арнайы Темекі өнімдері орталығы (CTP) бар. Ол темекіден бас тартуға арналған ақпараттық материалдар әзірледі. Тәуекелдерді төмендетіп, зияны аздау темекі өнімдеріне көшуге шешім қабылдаған адамдарға қолдау көрсететін Ұлттық онкология институтының Smokefree.gov сайтымен серіктестік орнатты.

CTP мәліметінше, темекі өнімдерін тұтынатын көптеген адам никотин туралы және әртүрлі темекі өнімдерінің тәуекелдері туралы қате түсінікте. Ғылыми деректер түтінсіз баламаларда әдеттегі темекіге қарағанда зиянды заттар аз екенін айқын көрсетсе де, көптеген темекі шегетіндер оларды кәдімгі темекіден зияны аз емес немесе тіпті зиянды деп санайды.

“Салыстырмалы тәуекел ұғымы күрделі және темекі шегушілерді осы тақырып бойынша хабардар ету әрекеттері нақты деректерге негізделуі маңызды. CTP білім беру стратегиялары мен тәсілдерін әзірлеуге негіз болатын ғылыми білімді зерттеулер арқылы жинақтауды жалғастыруда”, – деп FDA зерттеуінде атап өтілген.

Counterfactual Consulting компаниясының басшысы және Ұлыбритания үкіметінің денсаулық сақтау саласындағы кеңесшісі Клайв Бейтс те темекі түтінінде шамамен 6 мың зат пен қосылыс бар екенін, олардың шамамен 70-і улы және канцерогенді екенін атап өтеді.

“Қазіргі технологиялар жану процесінен аулақ болуға мүмкіндік берді. Мысалы, темекіні қыздырып, бірақ жақпайды. Зерттеулер қыздыру кезінде бөлінетін аэрозольде темекі түтініне қарағанда зиянды заттардың 90-95%-ға аз екенін көрсетті”, деп түсіндіреді Бейтс.

Ол сондай-ақ АҚШ-тағы зерттеулерді мысалға келтіріп, темекі өнімдерін бұрын темекі шеккен, бірақ кейіннен түтіннің зиянын түсінген адамдар жиі қолданатынын көрсетті.